چهارشنبه، ۲۱ آبان ۱۴۰۴
خواص، ترکیبات و مصرف
مقدمه
استخراج میشود، یکی (Saussurea lappa) روغن قسط شیرین که از ریشه گیاه قسط شیریناز ارزشمندترین و پرکاربردترین روغنهای گیاهی در طب سنتی، بهویژه طب سنتی چینی و است و ریشه آن به دلیل خواص دارویی Asteraceae آیورودا است. این گیاه متعلق به خانواده قوی خود، هزاران سال است که مورد توجه قرار گرفته است. قسط شیرین )که گاهی با نام نیز شناخته میشود( به دلیل عطر گرم، چوبی، کمی تند و در عین حال Costus Root Oil شیرین خود شهرت داشته و در صنایع عطرسازی و داروسازی جایگاه ویژهای دارد.
تاریخچه استفاده از این روغن به دوران باستان بازمیگردد؛ در متون طب سنتی چینی، از آنبرای تنظیم چی (انرژی حیاتی)، بهبود گردش خون و به خصوص برای درمان مشکلات گوارشی و تنفسی استفاده میشد. در آیورودا نیز، این روغن به عنوان یک ماده مقوی و متعادل کننده شناخته شده است. هدف این سند، ارائه یک بررسی جامع از خواص، ترکیبات شیمیایی و
روشهای ایمن مصرف این عصاره قدرتمند است.
بخش اول: خواص درمانی و کاربردها
خواص دارویی روغن قسط شیرین ناشی از مجموعه پیچیده ترکیبات بیواکتیو موجود در آن است که اثر سینرژیک (همافزایی) دارند. در ادامه به تشریح مهمترین کاربردهای درمانی آن
میپردازیم:
۱. خواص ضدالتهابی و ضددرد
یکی از برجستهترین کاربردهای روغن قسط شیرین، توانایی آن در تعدیل پاسخهای التهابی بدناست.
مکانیسم عمل: ترکیبات سسکوئیترپن موجود در این روغن، از جمله کوستول، نشانو کاهش (COX) دادهاند که میتوانند مسیرهای التهابی مانند مهار آنزیم سیکلواکسیژنازرا تحت تأثیر قرار دهند. )IL- و 6 $TNF-$\alpha تولید سایتوکینهای پیشالتهابی )مانند
کاربردها:
آرتریت و آرتروز: استفاده موضعی به کاهش تورم و سفتی مفاصل کمک میکند.
دردهای عضلانی و روماتیسمی: با افزایش جریان خون موضعی و اثر مسکن، درتسکین اسپاسمها و کوفتگی عضلات مفید است.
اختلالات گوارشی التهابی: در طب سنتی، برای کاهش نفخ و دردهای شکمی ناشی از التهاب دستگاه گوارش مورد استفاده قرار میگیرد.
۲. سلامت تنفسی
بخور دادن یا استفاده موضعی از روغن قسط شیرین بر روی قفسه سینه، اثرات مثبتی بر سیستم تنفسی دارد.
خلط آور و ضد احتقان: به عنوان یک خلط آور طبیعی عمل کرده و به رقیق شدن مخاط غلیظ در مجاری تنفسی کمک میکند.
تسکین علائم آسم و برونشیت: خواص ضداسپاسمی آن میتواند به باز شدن مجاری هوایی و تسهیل تنفس در شرایطی مانند آسم و برونشیت مزمن کمک کند. همچنین در سرماخوردگیهای شدید و سینوزیت به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و ضد ویروسی خفیف مفید است.
۳. سلامت پوست و مو
خواص ضدمیکروبی و تقویتکننده این روغن، آن را به یک ماده محبوب در محصولات مراقبت از پوست تبدیل کرده است.
ضدباکتریایی و ضدقارچی: فعالیت این روغن علیه طیف وسیعی از پاتوژنهای پوستی، به درمان مواردی مانند آکنه )ناشی از باکتری پروپیونی باکتریوم آکنس(، عفونتهای قارچی
پوستی و التهابات مرتبط با اگزما کمک میکند.
ترمیم و بهبود زخم: برخی مطالعات سنتی حاکی از آن است که این روغن میتواند روند ترمیم زخمهای سطحی را تسریع بخشد.
تقویت مو: استفاده از آن در تونیکهای مو میتواند باعث تقویت ریشهها شده و ریزش مو را به دلیل بهبود گردش خون پوست سر و خاصیت ضدالتهابی کاهش دهد.
۴. تأثیرات آرامبخش و سلامت روانی (آروما تئراپی)
بوی منحصر به فرد و عمیق روغن قسط شیرین تأثیر قوی بر سیستم لیمبیک مغز دارد.کاهش استرس و اضطراب: استنشاق رایحه آن به عنوان یک آروما تئراپی، به آرامش سیستم عصبی مرکزی کمک کرده و تنشهای روزمره را کاهش میدهد.
بهبود کیفیت خواب: استفاده از آن قبل از خواب به تنظیم الگوهای خواب و مبارزه با بیخوابی کمک میکند، زیرا سیستم بدن را به حالتی از استراحت هدایت مینماید.
بخش دوم: ترکیبات شیمیایی و فنی
ترکیبات شیمیایی دقیق روغن قسط شیرین بسته به منطقه جغرافیایی رشد گیاه، زمان برداشت و روش استخراج میتواند متغیر باشد؛ با این حال، یک هسته اصلی از مواد فعال در تمامی
نمونههای با کیفیت یافت میشود.
۱. ترکیبات اصلی شیمیایی
است که غلظت بالایی از (Essential Oil)کوئیترپنهاو مشتقات آن (Costol) کوستولاست. این ترکیب text{O\{)$text{H}\{15}text{C}\$( مهمترین جزء فعال این روغن، کوستول شیمیایی کلید خواص ضدالتهابی و بوی قوی روغن محسوب میشود. ساختار شیمیایی سسکوئیترپنها شامل سه واحد ایزوپرن است و آنها نقش مهمی در فعالیتهای دارویی دارند. سسکوئیترپنهای دیگر علاوه بر کوستول، ترکیبات سسکوئیترپنویدی دیگری نیز شناسایی شده اند که در فعالیت ضدباکتریایی و ضدقارچی روغن نقش دارند. این ترکیبات اغلب به شکل الکلها و کتونها یافت میشوند. اسیدهای چرب و آنتیاکسیدانها اگرچه این روغن عمدتا به عنوان روغن اسانسی شناخته میشود، اما ریشههای قسط حاوی مقادیری از اسیدهای چرب ضروری و ترکیبات فنولی هستند که به عنوان آنتیاکسیدان عمل میکنند و به محافظت از سلولها در برابر رادیکالهای آزاد کمک میکنند.
فرمول شیمیایی فرضی برای کوستول مثال:
توجه: این فرمول یک تقریب کلی است و ساختار دقیق ایزومرهای کوستول میتواند پیچیده تر باشد.
۲. روش استخراج
برای به دست آوردن روغن با بالاترین خلوص و غلظت، روش استاندارد و ترجیحی در صنعت ریشه گیاه خشک شده است. (Steam Distillation) روغنهای اسانسی، تقطیر با بخار
مراحل استخراج با بخار:
آمادهسازی ماده خام: ریشههای گیاه قسط شیرین پس از برداشت، شسته و به قطعات کوچک خرد یا آسیاب میشوند تا سطح تماس افزایش یابد. سپس کاملا خشک میشوند تا محتوای آب کاهش یابد و کیفیت استخراج بهبود یابد.
تقطیر: ماده گیاهی در یک مخزن قرار میگیرد و بخار آب با فشار کنترلشده از میان آن عبور داده میشود. دمای بخار به گونهای تنظیم میشود که روغن فرار )اسانسی( تبخیر شود اما ساختار شیمیایی ترکیبات حساس دچار تجزیه نگردد.
کندانساسیون: بخار حاوی مولکولهای روغن به یک کندانسور هدایت میشود و در آنجا سرد شده و مجددا به حالت مایع درمیآید.
جداسازی: از آنجایی که روغن اسانسی در آب نامحلول است، مخلوط حاصل از آب و روغن در یک جداکننده قرار میگیرد. روغن قسط شیرین که سبکتر است، روی سطح آب شناور میشود و جدا میگردد. محصول نهایی یک روغن بسیار غلیظ و معطر است. این روش تضمین میکند که ترکیبات فعال مانند کوستول بدون تخریب حرارتی به روغن منتقلشوند.
بخش سوم: نحوه مصرف و ملاحظات احتیاطی
روغن قسط شیرین، به دلیل غلظت بسیار بالای ترکیبات فعال، نیازمند رعایت دقیق دستورالعملهای مصرف است تا حداکثر فایده با حداقل ریسک به دست آید.
۱. مصرف موضعی
پوست و مفاصل: برای تسکین درد یا التهاب، باید چند قطره از روغن قسط شیرین معمولا ۱ تا ۳ درصد غلظت( با یک روغن حامل با کیفیت بالا مخلوط شود.
روغنهای حامل مناسب: روغن نارگیل فرکشنه، روغن بادام شیرین، روغن جوجوبا یا روغن زیتون خالص.
به آرامی روی ناحیه مورد نظر ماساژ داده میشود.
سلامت مو: چند قطره از روغن را میتوان به ماسک موی خانگی یا شامپو اضافه کرد، یا آن را با یک روغن حامل ترکیب کرده و به عنوان ماساژ پوست سر مورد استفاده قرار داد.
۲. آروما تئراپی و استنشاق
این روش سادهترین و اغلب ایمنترین راه برای بهرهمندی از خواص آرامبخش و تنفسی روغن است.
دیفیوزر: چند قطره )بسته به اندازه اتاق و نوع دیفیوزر، معمولا ۳ تا ۷ قطره( در دستگاه دیفیوزر اولتراسونیک ریخته میشود تا رایحه در فضا پخش شده و اثرات درمانی اعمال
شود.
بخار درمانی (برای مشکلات تنفسی): چند قطره در یک کاسه آب داغ ریخته و صورت را با فاصله مناسب بالای آن قرار داده و با پوشاندن سر با حوله، بخارات را استنشاق میکنیم.
قبل از استفاده گسترده موضعی، مقدار بسیار :(Patch Test) تست حساسیت پوستی کمی از روغن رقیقشده را روی قسمت کوچکی از پوست مانند پشت بازو بمالید و ۲۴ ساعت صبر کنید. در صورت بروز قرمزی، خارش یا سوزش شدید، از مصرف آن اجتناب کنید.
بارداری و شیردهی: زنان باردار و شیرده باید قبل از استفاده از این روغن با پزشک مشورت کنند، زیرا تأثیر آن بر جنین یا نوزاد به طور کامل مشخص نیست.
حساسیتهای عمومی: در افراد دارای پوست بسیار حساس یا سابقه درماتیت، باید با احتیاط فراوان استفاده شود.
نتیجه گیری :
یک ذخیره طبیعی غنی از ترکیبات فعال بیولوژیکی، به (Saussurea lappa) روغن قسط شیری ویژه کوستول، است که تاریخچهای طولانی و موفق در زمینه طب سنتی در آسیا دارد. از خاصیت قوی ضدالتهابی و تسکین درد گرفته تا نقش آن در حمایت از سلامت تنفسی و بهبود وضعیت روانی، این روغن پتانسیل درمانی قابل توجهی را ارائه میدهد.
کلید بهرهمندی از مزایای جامع این اکسیر گرانبها، درک دقیق نحوه استخراج (تقطیر با بخار) برای حفظ خلوص و احترام به دستورالعملهای مصرف ایمن است. همانند تمامی روغنهای اسانسی قدرتمند، رقیقسازی صحیح برای کاربرد موضعی و مشورت با متخصصان برای موارد حساس، استفادهای ایمن و مؤثر را تضمین میکند. روغن قسط شیرین گواهی بر این است که طبیعت، با دانش صحیح، بهترین داروها را در اختیار ما قرار میدهد.
حرز امیرالمومنین علیه السلام ( افزایش رزق و روزی و خرید و فروش منزل و ماشین و ...)
حرز حضرت زهرا (س) ( دفع بلایای طبیعی و باطل کردن هر نوع سحر و طلسم و .... )
حرز امام کاظم علیه السلام ( دفع شیاطین و جنیان و هرنوع موجود مزاحم و ماورائی )
حرز امام جواد علیه السلام ( دفع چشم زخم و برکت مال ، جلویگیری از بی آبرویی و فقر و 72 خاصیت دیگر )
حرز شرف شمس ( دارای اسم اعظم خداوند ، ایجاد محبت بین زوجین ، بازگشت فرزندان فراری از منزل )
حرز مفتاح ( حرز مخصوص گشایش ، هر نوع بستگی را باز میکند ، حرز ازدواج ، پیدا کردن شغل و .... )
دمنوش حلبه : کاهش و کنترل قند خون و دیابت نوع یک و دیابت نوع دو
دمنوش کزبره : بهبود کلسترول و چربی خون و تری گلیسیرید
دمنوش خارسنگ : از بین برنده سنگ کلیه مثانه و عفونت مجاری ادراری و حبس بول و تکرر ادرار
دمنوش اطروخیا : بهبود ضعف اعصاب آقایان و تمرکز آقایان بهبود تشویش ذهنی بیخوابی و خوابهای پریشان
دمنوش خبه : ملین و مقویی روده ها و بهبود یبوست و کیست و توده روده ای و بواسیر و خونریزی روده
دمنوش چرغول : بهبود عفونت معده و سوء هاضمه و رفلاکس معده و شلی دریچه معده
دمنوش و پودر چاشنی نانخواه : بهبود ورم معده و سردی معده بهبود نفخ معده و آروغ زیاد
دمنوش و دهان شویه قرنفل : بهبود عفونت دهان و دندان و تسکین درد دندان
دمنوش بنفسج : تب بر و پاکسازی عفونت بدن