چهارشنبه، ۲۱ خرداد ۱۴۰۴
مقدمه
روغن گل سرخ ، که اغلب به عنوان "ملکه اسانسها" شناخته میشود، عصارهای غلیظ و معطر Rosa و Rosa damascena است که از تقطیر گلبرگهای گونههای خاصی از گل رز )به ویژه به دست میآید. این روغن ارزشمند با تاریخچهای طولانی در طب سنتی، عطرسازی )centifolia و مراقبت از پوست، به دلیل خواص شگفتانگیز خود شهرت جهانی دارد. تولید این روغن فرآیندی پرهزینه و زمانبر است، زیرا برای تولید تنها یک گرم روغن، هزاران گلبرگ نیاز است.
این مقاله به بررسی جامع خواص درمانی، ترکیبات شیمیایی، و روشهای صحیح مصرف این اکسیر طبیعی میپردازد.
(Properties) بخش اول: خواص روغن گل سرخ
روغن گل سرخ مجموعهای پیچیده از ترکیبات فعال زیستی را در خود جای داده است که مسئول طیف وسیعی از فواید سلامتی و زیبایی آن هستند. این خواص را میتوان در سه دسته اصلی تقسیمبندی کرد: خواص درمانی، خواص روانشناختی و خواص زیبایی.
۱. خواص درمانی و فیزیولوژیکی
خواص درمانی روغن گل سرخ
ریشه در توانایی آن در تعامل با سیستمهای بیولوژیکی بدن دارد.
(Anti-inflammatory) الف. فعالیت ضدالتهابی
التهاب یکی از عوامل اصلی بسیاری از بیماریهای مزمن، از جمله آرتریت، بیماریهای قلبی و مشکلات پوستی است. روغن گل سرخ حاوی ترکیباتی است که میتوانند مسیرهای التهابی را
تعدیل کنند.
خرید روغن گل سرخ
مکانیسم عمل:
تحقیقات نشان دادهاند که برخی از اجزای اصلی این روغن، مانند ژرانیول، میتوانند تولید واسطههای التهابی )مانند پروستاگلاندینها و سایتوکینها( را کاهش
دهند.
•
کاربردها:
استفاده موضعی آن میتواند به کاهش قرمزی و تورم ناشی از اگزما، درماتیت وآفتابسوختگی کمک کند.
(Antioxidant Power)ب. قدرت آنتیاکسیدانی
رادیکالهای آزاد مولکولهایی ناپایدار هستند که با آسیبرسانی به سلولها )استرس اکسیداتیو(، موجب پیری زودرس و بیماری میشوند. روغن گل سرخ یک آنتیاکسیدان قوی
است.
حفاظت سلولی: این روغن با خنثی کردن رادیکالهای آزاد، از غشاهای سلولی، پروتئینها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت میکند. این ویژگی نقش حیاتی در پیشگیری DNA و
از بیماریهای مزمن و حفظ سلامت عمومی دارد.
(Antibacterial and Antiviral) ج. خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی
روغن گل سرخ دارای توانایی مهار رشد میکروارگانیسمهای بیماریزا است.
ضدباکتری: این خاصیت به ویژه در برابر سویههای خاصی از باکتریها، از جمله برخی استافیلوکوکها، مؤثر است. این ویژگی به پاکسازی پوست و کمک به بهبود زخمهای
سطحی کمک میکند.
سلامت دهان و دندان: در طب سنتی، شستشوی دهان با محلول رقیقشده آن برای مبارزه با باکتریهای مولد پلاک دندان استفاده میشده است.
(Astringent)د. خواص قابض
این روغن به تقویت و انقباض بافتها کمک میکند، که این امر در کوچکتر شدن منافذ بازپوست و افزایش سفتی پوست مؤثر است.
۲. خواص روانشناختی و تأثیر بر سیستم عصبی
روغن گل سرخ یکی از مشهورترین اسانسها در حوزه آروماتراپی برای تأثیرات عاطفی و روانی
است.
(Anxiolytic Effect) الف. آرامبخشی و کاهش اضطراب
بوی قوی و دلپذیر گل سرخ تأثیری آرامبخش بر سیستم لیمبیک مغز دارد، که مسئول تنظیماحساسات و خاطرات است.
کاهش استرس: استنشاق منظم روغن گل سرخ سطح هورمون استرس (کورتیزول) را کاهش میدهد و احساس آرامش، شادی و تعادل را تقویت میکند.
بهبود خلقوخو: در مواردی که افسردگی خفیف یا احساس غم وجود دارد، استنشاق این
روغن میتواند به بالا بردن روحیه کمک کند.
(Sleep Regulation) ب. کمک به تنظیم خواب
به دلیل خواص آرامبخش، روغن گل سرخ یک درمان طبیعی محبوب برای بیخوابی و اختلالاتخواب است. با آرام کردن ذهن و کاهش تنشهای عصبی، زمینهای مناسب برای ورود به خواب
عمیقتر فراهم میآورد.
ج. افزایش اعتماد به نفس و احساسات مثبت
بوی گل سرخ با زیبایی و عشق پیوند خورده است، و استنشاق آن میتواند به تقویت اعتماد به نفس و کاهش علائم اختلالات مرتبط با تصویر بدنی کمک کند.
۳. خواص زیبایی و مراقبت از پوست
روغن گل سرخ به عنوان یک محصول لوکس در محصولات مراقبت از پوست شناخته میشود و فواید متعددی برای حفظ جوانی و طراوت پوست دارد.
الف. مرطوبکنندگی عمیق و نرمکنندگی
است و به پر کردن شکافهای بین سلولهای )Emollient( این روغن دارای خواص نرمکنندگی شده و پوست را لطیف نگه )TEWL( پوستی کمک میکند، در نتیجه مانع از دست رفتن رطوبت میدارد. این خاصیت به ویژه برای پوستهای خشک و آسیبدیده مفید است.
)Anti-aging( ب. مبارزه با علائم پیری پوست
به واسطه آنتیاکسیدانهای قوی و توانایی در بهبود گردش خون موضعی، روغن گل سرخ در
کاهش نشانههای پیری مؤثر است:
کاهش چین و چروک: با افزایش الاستیسیته پوست و تحریک تولید کلاژن )به طور غیرمستقیم از طریق محافظت از سلولها(، به صاف شدن خطوط ریز کمک میکند. روشنکنندگی و کاهش لک: خاصیت آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی آن به کاهش قرمزی مزمن و یکنواخت شدن رنگدانه پوست )کاهش لکهای تیره ناشی از آفتاب یا آکنه( کمک
میکند.
ج. ترمیم آسیبهای پوستی
روغن گل سرخ به تسریع روند بازسازی سلولی کمک کرده و میتواند در محو شدن جای زخمهای قدیمی و استریا )ترکهای پوستی( نقش داشته باشد.
بخش دوم: ترکیبات معدنی و شیمیایی روغن گل سرخ
(Chemical Composition)
کیفیت و کارایی روغن گل سرخ مستقیما به پروفایل شیمیایی آن بستگی دارد. این پروفایل شامل ترکیبات آلی فرار )اساسا مونوترپنها و سسکوئیترپنها( است که مسئول عطر و خواص
درمانی آن هستند. اگرچه روغنهای اساسی عمدتا مواد آلی هستند، وجود مقادیر کمی از عناصر معدنی در اسانسها )که از طریق جذب گیاه از خاک یا فرآیند استخراج وارد میشوند( نیز قابل
توجه است.
)Volatile Organic Compounds( ۱. ترکیبات آلی اصلی
ترکیبات اصلی تشکیلدهنده روغن گل سرخ عبارتند از الکلها و استرهای آلیفاتیک. درصد این ترکیبات بسته به گونه گیاهی، منطقه جغرافیایی و زمان برداشت میتواند متغیر باشد.
•
•
(Geraniol) الف. ژرانیول
Rosa ژرانیول یکی از مهمترین و فراوانترین اجزای تشکیلدهنده روغن گل سرخ )به ویژه
است. )damascena
نقش: مسئول بخشی از عطر شیرین و گلی روغن است.
خواص: دارای فعالیتهای ضدالتهابی و ضدباکتریایی قوی است. در برخی منابع، به عنوان یک عامل تعدیلکننده بیان ژنهای مرتبط با استرس اکسیداتیو معرفی شده است.
(Citronellol) ب. سیترونلول
این ترکیب یک الکل مونوترپنوئید است که همچنین در روغنهای سیترونلا یافت میشود، اما در روغن گل سرخ به صورت خالصتری حضور دارد.
نقش: در ایجاد نتهای پایه عطر و تقویت اثرات آرامبخش نقش دارد.
خواص: فعالیت ضدقارچی و ضدالتهابی ملایمی دارد.
(Nerol) ج. نرول
نرول ایزومر ترانس ژرانیول است و اغلب همراه با ژرانیول و سیترونلول یافت میشود.
نقش: این ماده در ایجاد نتهای بالایی و تازه عطر نقش دارد.
خواص: آرامبخش، و در ترکیب با سایر ترکیبات، اثرات ضد میکروبی را تقویت میکند.
(Phenylethyl Alcohol - PEA) د. فنیل اتیل الکل
این جزء شیمیایی به دلیل دارا بودن خاصیت آنتیاکسیدانی و ضدباکتریایی، شهرت زیادی دارد. اغلب مسئول اثرات ضد افسردگی و ضد استرس روغن است و نقش مهمی در تحریک PEA آزادسازی سروتونین دارد.
(Esters) ه. استرهای مختلف
روغن گل سرخ حاوی استرهایی مانند ژرانیل استات و سیترونلیل استات است که به پایداری عطر و تقویت خواص ضدالتهابی کمک میکنند.
Trace Minerals( ۲. ترکیبات معدنی
اگر چه روغنهای اساسی عمدتا لیپیدی و آلی هستند، فرآیند استخراج )مانند تقطیر با بخار( میتواند مواد معدنی محلول در آب یا عناصری که گیاه از خاک جذب کرده است را به مقادیر به روغن منتقل کند. این مواد معدنی تأثیر مستقیم و قابل )Trace Amounts( بسیار ناچیز توجهی بر خواص اصلی ندارند، اما وجود آنها نشاندهنده خلوص طبیعی ماده است. گاهی اوقات وجود )GC-MS( منابع معتبر تحلیلهای کروماتوگرافی گازی طیفسنجی جرمی
عناصر زیر را در غلظتهای بسیار کم گزارش کردهاند:
عنصری حیاتی در فرآیندهای آنزیمی سلولی. :)Mg( منیزیم مرتبط با سلامت ساختار سلولی. :)Ca( کلسیم مهم در حفظ تعادل مایعات و عملکرد عصبی. :)K( پتاسیم
نکته مهم: تمرکز اصلی بر روی ترکیبات آلی فرار است، زیرا این ترکیبات مولکولهای فعالی
هستند که به غشاهای پوستی نفوذ کرده و فعالیت بیولوژیکی را در بدن ایجاد میکنند.
How to Use بخش سوم: نحوه مصرف روغن گل سرخ
روغن گل سرخ یک اسانس بسیار غلیظ است و استفاده مستقیم و بدون رقیقسازی آن بر رویپوست میتواند باعث تحریک یا حساسیت شود. روشهای مصرف باید بر اساس هدف استفاده درمانی، زیبایی یا آروماتراپی انتخاب شوند.
)Topical Application( ۱. مصرف موضعی
این رایجترین روش برای بهرهمندی از خواص زیبایی و ضدالتهابی روغن است. همیشه باید بارقیق شود. )Carrier Oil( یک روغن حامل
الف. رقیقسازی برای ماساژ و مراقبت از پوست
برای مصرف عمومی و ماساژ، دوز ایمن رقیقسازی معمولا بین ۱ تا ۳ درصد است.
ب. استنشاق مستقیم
برای تأثیر سریع بر اضطراب حاد:
استنشاق از بطری: یک قطره روی یک پد پنبهای یا دستمال کاغذی ریخته و به آرامی استنشاق کنید.
استنشاق از کف دست: یک قطره روی کف دستها ریخته، دستها را به هم مالیده و به شکل کاسه درآورده و چند بار عمیق نفس بکشید.
)Ingestion( ۳. موارد مصرف خوراکی
مصرف خوراکی روغنهای اساسی، از جمله روغن گل سرخ، باید با احتیاط فراوان و صرفا تحت نظر متخصص طب سنتی یا پزشک مجرب صورت گیرد. بسیاری از روغنهای اساسی در شکل
خالص برای خوردن ایمن نیستند. با این حال، در برخی سنتها و برای اهداف دارویی خاص، مقادیر بسیار ناچیز توصیه میشود:
مکانیسم ایمنسازی: روغن گل سرخ باید به عنوان اسانس خوراکی با درجه خلوص بالا
تهیه شده باشد.
نحوه مصرف ایمن: معمولا یک قطره(بسیار رقیق شده) در یک قاشق چایخوری عسل، شربت افرا یا یک لیوان آب حاوی یک قاشق چایخوری روغن پایه خوراکی (مانند زیتون)
مخلوط شده و مصرف میشود.
کاربرد: گاهی برای تنظیم هضم یا تقویت خلقوخو به کار میرود، اما این روش باید تحت نظر متخصص باشد.
هشدار: هرگز روغن گل سرخ را به صورت خالص یا با دوز بالا مصرف نکنید، زیرا میتواند به مخاط دستگاه گوارش آسیب برساند.
نتیجهگیری :
روغن گل سرخ بیش از یک رایحه دلپذیر است؛ این روغن یک ماده درمانی و زیبایی چندوجهی است که از ترکیبات آلی پیچیده مانند ژرانیول و سیترونلول بهره میبرد. خواص ضدالتهابی، آنتیاکسیدانی و آرامبخشی آن، آن را به یک داروی طبیعی برای سلامت جسم و روان تبدیل کرده است. رعایت دقیق دستورالعملهای رقیقسازی و مصرف موضعی، کلید بهرهمندی حداکثری و ایمن از این "اکسیر زیبایی" و حفظ جایگاه برجسته آن در دنیای گیاهان دارویی است.
روغن گل سرخ با طبیعت مرکب قوای و سرد خشک می تواند به دفع صفرا و حرارت اضافی مغز که موجب غلبه خشکی در بطون دماغ شده ست را جلوگیری کند. روغن گل سرخ طبیعی یک مفتح و لرزاننده عروق مغز و یک مقوی بسیار خوب برای مغز ست.
◾️مزاج دوم: سرد و خشک، مرکب القوی
◾️کوکب: زحل
◾️کوکب مکمل: عطارد
◾️زمان مصرف: روز شنبه و چهارشنبه شب
◾️خواص: مقوی، مفرح، ملطف، جالی، مسهل، مسکن، قابض
◾️تاثیر اخص: مقوی قلب، مغز، معده، کلیه، ریه، روده و رحم، درمان سردر، درد چشم و گوش، موجب رفع اسهال، مزمن، بهبودی ترشحات زنانه، خونروی های عادی و اخلاط خونی، بوئیدن آن جهت ایجاد نشاط، تقویت اعصاب و حواص، رفع حالت استفراغ، بیهوشی، بدگویی دهان و شکستگی اعضا
◾️مضرات:موجب ضعف میل جنسی، ایجاد تشنگی
◾️منع مصرف: افرادی که نسبت به گل سرخ واکنش آلرژیک و حساست دارند
◾️مصلح: کافور و برای میل جنسی و تشنگی؛ بادام زمینی، انیسون
یک و نیم کیلو گل برگ گل سرخ تازه در یک لیتر روغن کنجد طبیعی در روز نجومی گیاه به روش جوشاندن روغن گیری می شود. بوی گل سرخ تازه و عطر و طعم آن به صورت بی نظیر در روغن مشهود است.
حرز امیرالمومنین علیه السلام ( افزایش رزق و روزی و خرید و فروش منزل و ماشین و ...)
حرز حضرت زهرا (س) ( دفع بلایای طبیعی و باطل کردن هر نوع سحر و طلسم و .... )
حرز امام کاظم علیه السلام ( دفع شیاطین و جنیان و هرنوع موجود مزاحم و ماورائی )
حرز امام جواد علیه السلام ( دفع چشم زخم و برکت مال ، جلویگیری از بی آبرویی و فقر و 72 خاصیت دیگر )
حرز شرف شمس ( دارای اسم اعظم خداوند ، ایجاد محبت بین زوجین ، بازگشت فرزندان فراری از منزل )
حرز مفتاح ( حرز مخصوص گشایش ، هر نوع بستگی را باز میکند ، حرز ازدواج ، پیدا کردن شغل و .... )
دمنوش حلبه : کاهش و کنترل قند خون و دیابت نوع یک و دیابت نوع دو
دمنوش کزبره : بهبود کلسترول و چربی خون و تری گلیسیرید
دمنوش خارسنگ : از بین برنده سنگ کلیه مثانه و عفونت مجاری ادراری و حبس بول و تکرر ادرار
دمنوش اطروخیا : بهبود ضعف اعصاب آقایان و تمرکز آقایان بهبود تشویش ذهنی بیخوابی و خوابهای پریشان
دمنوش خبه : ملین و مقویی روده ها و بهبود یبوست و کیست و توده روده ای و بواسیر و خونریزی روده
دمنوش چرغول : بهبود عفونت معده و سوء هاضمه و رفلاکس معده و شلی دریچه معده
دمنوش و پودر چاشنی نانخواه : بهبود ورم معده و سردی معده بهبود نفخ معده و آروغ زیاد
دمنوش و دهان شویه قرنفل : بهبود عفونت دهان و دندان و تسکین درد دندان
دمنوش بنفسج : تب بر و پاکسازی عفونت بدن